Intervju Nina Perović, kompozitorka: "Pogledi" su omaž Kotoru

Na svečanom otvaranju XVIII KotorArt Don Brankovih dana muzike, 13. jula na Trgu ispred Katedrale Sv. Tripuna, premijerno će biti izvedena kompozicija „Pogledi“ istaknute crnogorske kompozitorke mlađe generacije, Nine Perović, nastale kao porudžbina Festivala povodom upisivanja Kotora u Listu svjetske baštine UNESCO-a poslije strašnog zemljotresa koji je zadesio Crnu Goru 1979. godine. 

Kompozicija “Pogledi” napisana je za tri soprana, gudački orkestar i elektroniku. Djelo predstavlja omaž Kotoru, čija me je stilska raznovrsnost navela da na gotovo bajkovit način pristupim tumačenju duha grada, te izboru muzičkog materijala.

Šta čini tekstualnu osnovu djela?
Tekstualnu osnovu djela čine renesansni stihovi Ivana Bolice (“Opis zaljeva i grada Kotora”), zbirka pjesama “Marinizmi” Slobodana Tišme, kao i tekstovi nekoliko narodnih pjesama. Ovo sam pokušala spojiti u jednu cjelinu kroz jedinstven pristup muzičkom materijalu, koji je u vezi sa naslovom kompozicije. 

Na koji način?
Ortogonalna projekcija, kao jedan od načina predstavljanja predmeta, dijelova, objekata, predstavlja tri slike (ili tri pogleda) koje definišu predmet. Razmišljajući o arhitekturi starog grada Kotora (iako se ortogonalni sistem ukrštanja ulica može naslutiti samo u jednom dijelu starog grada), ovaj sistem predstavljanja "pogleda" predmeta sam pokušala primijeniti na dramaturškom planu nekoliko muzičkih motiva. Na više načina u kompoziciji sam pokušala ostvariti i ritmičko pulsiranje koje bi se moglo vezati za talasanje mora, dok je dramaturško oblikovanje govora sa karakterističnim kotorskim akcentom unijelo u sve jednu dozu humora, koji doprinosi da ovo mnoštvo materijala gubi na pojedinačnom značaju i smislu i postaje dio cjeline. 

Uspješno sarađujete sa KotorArt Don Brankovim danima muzike, i ovo je četvrti put da pišete djelo kao porudžbinu Festivala. 
Tako je. Već nekoliko godina unazad prvi dio godine ispunjen je radom i pripremom djela za Festival KotorArt. Brojne teme, različiti izvođači, kao i izvođački sastavi, te sam koncept, iz godine u godinu predstavljaju novi izazov. 

Vaša kompozicija „Kosara“ je, takođe, porudžbina, a uključeni ste i u međunarodni tim kompozitora pri realizaciji porudžbine za Kinu. Da li je teško stvarati po porudžbini, pisati na „zadatu“ temu, u ograničenom vremenskom roku? Ili je privilegija? 
Da, izvođenje “Kosare” kao porudžbine Crnogorskog simfonijskog orkestra u sklopu projekta “Music Up Close Network” je zaista velika privilegija, koju izuzetno mali broj autora savremene klasične muzike ima priliku da iskusi. Porudžbina kompozicije za pekinški kamerni orkestar je takođe nešto na čemu već duže vremena radim. Mislim da je samo velika privilegija stvarati djelo takvim povodom, a ograničenost vremenskog roka poželjan pokretač stvaralačke energije.

Spomenuli ste da radite na kompoziciji za pekinški kamerni orkestar. O kakvom projektu je riječ? 
U pitanju je saradnja koju je obezbijedilo Ministarstvo kulture Crne Gore i nadam se da će sljedeća posjeta Kini biti povodom izvođenja kompozicije pisane za “The Forbidden City Chamber Orchestra” iz Pekinga. U junu prošle godine sam provela 20 dana u Kini i obišla različite krajeve, od Šangaja, preko Jangdžoua, Sudžoua, Hangdžoua, unutrašnje Mogolije do Pekinga, kako bih sa timom kompozitora iz Centralne i Istočne Evrope upoznala kineski muzički folklor, izuzetno široku paletu stilova, kao i novih muzičkih zvukova poput “overtone singing”, brojnih instrumenata, orkestara. 

Kompozicija „Kosara” je napisana u okviru postdoktorskih studija u Gracu. Koje su prednosti ovog nivoa studiranja? 
Postdiplomsko usavršavanje je sigurno najljepši vid studiranja, kada sagledavate kakva je privilegija biti student i priželjkujete da se u tom procesu ne zaustavljate. Takođe, na tom nivou studiranja, upoznajući različite estetike ne može da dođe do toga da mijenjate vašu, koju ste kao zreo stvaralac djelimično uobličili ili postavili neku osnovu za razvoj i dalje sazrijevanje. Može da dođe samo do nadogradnje koja bar privremeno zadovoljava neiscrpnu potrebu za otkrivanjem novog. 

Često učestvujete u izvođenju svojih kompozicija, i aktivni ste učesnik od početka stvaranja djela do krajnjeg uobličavanja muzike. Koliko je direktna komunikacija kompozitora sa muzičarima presudna za dobro razumijevanje i oživljavanje muzike? 
Komunikacija nije presudna, ali može da bude od velikog značaja. Jedna ili dvije riječi koje najčešće stoje kao opis karaktera određenog muzičkog odlomka ne mogu da budu isto što i detaljno objašnjenje kompozitora. U toj komunikaciji jednako su važni doživljaj i razmijevanje interpretatora, da bi i iz tog odnosa (interpretator-kompozitor) takođe moglo da nastane nešto što bi bilo važno za "oživljavanje" muzike.

Pored „klasičnog“ komponovanja, pišete i muziku za multimedijalne projekte, dječje pjesme, harmonizujete knjige za solfeđo... Šta su sljedeće stvari koje biste željeli da radite? 
Takav vid saradnje mi pričinjava veliko zadovoljstvo. Pored komponovanja klasične muzike u posljednjih par godina stekla sam iskustvo u radu sa muzikom za pozorište. Tri predstave Arpada Šilinga (“Dokle pogled seže”, “Kučka” i “Pansion Eden”), kao i “Malo o duši” Varje Đukić, te predstava za djecu “Surogat” Mirka Radonjića, na sjajan način su me uvele u proces nastajanja predstave, u kom zaista uživam, i u okviru kog sam imala priliku doći do nekih novih saznanja o funkcionisanju muzičkog materijala u drugačijim okolnostima. Vjerujem da će se ova praksa nastaviti i da će biti prilike i da pišem muziku za film.   

Nina Perović završila je osnovne i specijalističke studije kompozicije na Muzičkoj akademiji na Cetinju, u klasi prof. Žarka Mirkovića, a doktorske studije kompozicije na Fakultetu muzičke umetnosti u Beogradu, u klasi prof. Srđana Hofmana. Uporedo, završila je i osnovne i specijalističke studije klavira, u klasi prof. Aleksandra Serdara, odnosno Vladimira Bočkarjova. Zahvaljujući stipendiji Basileus, nastavila je studije kompozicije na Muzičkoj akademiji u Ljubljani, u klasi prof. Uroša Rojka, gdje je stekla master zvanje. Usavršavala se na brojnim kursevima u inostranstvu, kod profesora Klausa Langa, Petera Ablingera, Vinka Globokara, Najdžela Ozborna, Iva Medeka i dr. Dobitnica je brojnih nagrada i priznanja, ukljućujući „Kompositions-Preis gestiftet vom Soziale und Kulturelle Einrichtungen“, za kompoziciju Gusle na 21. Međunarodnoj ljetnjoj akademiji Prag – Beč – Budimpešta, 2011. godine. Njene kompozicije izvođene su u Austriji, Italiji, Sloveniji, Njemačkoj, Mađarskoj, Švajcarskoj, Albaniji, Hrvatskoj, Srbiji, Bosni i Hercegovini, i u Crnoj Gori. Angažovana je na Muzičkoj akademiji na Cetinju kao saradnik u nastavi.

Nataša Đačić