INTERVJU Olivera Tičević, Marijana Šovran, Milica Milanović: Za umjetnost je važno tragati i rizikovati

U nedjelju, 14. jula, jedinstvenim programom Kotor postaje koncertno srce cijele države. Premijernim izvođenjem kompozicija “Kotor 1979” Ivana Marovića i “Pogledi” Nine Perović, porudžbina Festivala povodom obilježavanja 40 godina od zemljotresa u Crnoj Gori i od stavljanja Kotora na Listu svjetske baštine UNESCO-a, biće otvoreni XVIII KotorArt Don Brankovi dani muzike. 
Tri solistkinje, Olivera Tičević, Marijana Šovran i Milica Milanović, učestvovaće u premijernom izvođenju djela „Pogledi“ za tri soprana, gudački orkestar i elektroniku crnogorske kompozitorke Nine Perović. 

Šta za vas predstavlja ovaj nastup i, uopšte, Festival KotorArt?  

O. T.: Festival KotorArt Don Brankovi dani muzike je ponos muzičke scene Crne Gore. To je festival, koji se, angažovanjem muzičkih snaga naše zemlje, mladih talenata, ali i svjetskih muzičkih zvijezda, na pravi način bavi pravim vrijednostima. Već drugi put nastupam na otvaranju i jako se radujem. S obzirom da živim i radim na relaciji Švajcarska - Norveška, nastupi kod kuće, u Crnoj Gori, imaju posebno mjesto. 

M. Š.: Festival KotorArt je veoma značajan za kulturu naše zemlje. Grad Kotor zaslužuje da ima festival internacionalnog karaktera, a festival, kakav je KotorArt, svakako je i dio identiteta Crne Gore. U srcu nosim zaista predivne uspomene sa nastupa 2012. godine, kada sam prvi put sam učestvovala na Festivalu. Za mene je velika čast što ću ove godine na otvaranju učestvovati u premijernom izvođenju kompozicije ,,Pogledi'' naše uspješne i talentovane kompozitorke Nine Perović. 

M. M.: Kotor je poznat kao grad kulture, a Festival KotorArt Don Brankovi dani muzike je jedan od najznačajnijih festivala koji se održava u gradu i regionu. Za mene ovaj nastup predstavlja jedno novo iskustvo, jer se prvi put susrećem sa elektronskom muzikom. Jako se radujem što ću, zajedno sa dragim koleginicama Marijanom Šovran i Oliverom Tičević, učestvovati u premijernom izvođenju kompozicije Nine Perović.

Prilikom pripremanja izvođenja sarađivali ste sa kompozitorkom Ninom Perović. Koliko je direktan kontakt i saradnja sa autorom važna, i možda, presudna za uspješno izvođenje savremene kompozicije? 

O. T.: Dobiti savjete direktno od kompozitorke je neprocjenjivo. Dugogodišnja saradnja koju imam sa kompozitorkom Ninom Perović uticala je na moj umjetnički razvoj. Ona je fantastičan umjetnik, neko ko se svakodnevno usavršava i pravi je primjer sjajnog mladog profesionalca. Očekujem da će kompozicija biti vrlo dobro prihvaćena na Festivalu.

M. Š. : Ovo pitanje me podstaklo da pomislim: ,,Kako bi bilo divno da su svi kompozitori čija djela izvodimo među nama i da tačno znamo šta su željeli od izvođača.'' Svakako da je saradnja sa kompozitorima čije djelo izvodimo presudna. Privilegija je kada kompozitor, bez obzira na sve, u partituri upisane, instrukcije, u direktnom kontaktu tačno dočara šta je želio da postigne i na koji način.

M. M.: U svakom poslu sradnja je jako bitna, pa i kad se izvodi muzičko djelo. Prilikom izvođenja kompozicija XXI vijeka, komunikacija sa kompozitorom je skoro neophodna. Na taj način, svi izvođači, u ovom slučaju i orkestar i solisti, mogu lakše da prenesu kompozitorovu zamisao na publiku. 

Da li se vi, kao interpertatori, u odnosu na kompozitora i partituru, osjećate slobodnim? 

O. T.: U interpretativnom smislu, jako slobodno. Tekst se naravno mora poštovati. 

M. Š.: Konkretno, u saradnji sa Ninom, slobodu sam najviše osjetila u njenoj brižnosti prema nama sopranima, tj. kako da dođemo do željenog tona, fraze, da nam bude udobno, i da se, u interpretativnom smislu, ,,ne mučimo''. Lijepo je znati da je djelo na neki način podređeno vama i vašem glasu. 

M. M.: Ako ste shvatili šta je kompozitor htio da kaže, onda možete slobodnije da plivate u toj vodi. Ali, u suštini, mi igramo po kompozitorovim pravilima. 

Za jednog izvođača, koliko je važno istraživanje i traganje za novim, savremenim kompozicijama u literaturi, a koliko njegovanje standardnog, ustaljenog repertoara? 

O. T.: Jednako je važno i njegovanje standardnog repertoara, kao što treba staviti i akcenat na nova djela. Lično volim da izvodim savremenu muziku, jer je oslobođena tradicionalnih stega intepretacije, dozvoljava izvođaču, po mom mišljenju, otvoreniji pristup i slobodniju muzičku interpretaciju. 

M. Š.: Za umjetnost je jako važno tragati, istraživati i rizikovati. Kada kažem rizikovati, mislim na hrabrost predstavljanja nečeg novog, kao i novih saznanja o starom. Treba njegovati staro, jer bez starog ne bi bilo novog. Današnjim umjetnicima nije lako, zato što moraju biti sposobni da podjednako interpretiraju muziku iz različitih razdoblja. Standardnog i ustaljenog repertoara ima svuda, a Festival KotorArt nam nudi pregršt noviteta i interpretatorskih inovacija.

M. M.: Ja sam neko ko voli da istražuje, i voli da se igra. Treba tragati i istraživati, nije bitno da li je to nova ili stara literatura, bitno je ne ostati ukalupljen, ne ostati u slijepoj ulici. Kuda god da vas israživanje odnese, uvijek se možete vratiti onom standardnom, ustaljenom repertoaru. To vam dođe kao kad se poslije putovanja vratite kući.

Bez obzira na to odakle potiču, pjevači često kažu kako im se čini da je domaća publika stroga i da im je lakše da pjevaju u inostranstvu. Imate li i vi taj osećaj? 

O. T.: U mom slučaju – ne (smijeh). Domaća publika je puna podrške i ponosi se nama. To je ono što osjetim svaki put kada nastupam u svojoj zemlji. 

M. Š.: Do prije par godina sam imala malu tremu kada nastupam pred svojom publikom, osjećala sam veliku odgovornost. Međutim, sada, kada sam iskusnija, drugačije je i osjećam veliku podršku i srdačnost svoje publike. Jedva čekam 14. jul i otvaranje našeg velikog Festivala.

M. M.: Da. Jako dugo sam se borila sa tim i ponekad i dan danas imam problem. Ali, sebe sam počela da ubjeđujem da moja, domaća publika, nije došla na koncert da me kritikuje, već zato što voli da me čuje. Nadam se da sam u tome uspjela, ali, to vam mogu reći posle koncerta (smijeh). 

Olivera Tičević, sopran, osnovne i master studije završila je na Fakultetu muzičke umetnosti u Beogradu, u klasi prof. Anete Ilić. Kao stipendistkinja grada Berna i dobitnica nacionalne stipendije za izvrsnost Ministarstva prosvjete Crne Gore, završila je master studije na Univerzitetu umjetnosti u Bernu, u klasi prof. Kristijana Hilca, gdje je potom upisala doktorske studije. Dva puta je proglašena najperspektivnijim izvođačem Austrijske barokne akademije (2010, 2013), što joj je omogućilo seriju koncerata u najpoznatijim evropskim salama. Godine 2017. osvojila je nagradu na prestižnom takmičenju operske muzike “Munot” u Šafhauzenu (Švajcarska). Svoj operski debi ostvarila je u beogradskoj Operi “Madlenianum”, a internacionalni u Ciriškoj operi, kao Pamina u Mocartovoj operi “Čarobna frula”. Uslijedile su uloge Despine (Mocart, “Tako čine sve”), Lusi (Vajl, “Opera za tri groša”), Mizete (Pučini, “Boemi”). Pored opere i lida, njen repertoar čine i djela duhovne i kamerne muzike, kao i kompozicije savremenih autora. Premijerno je izvela djela Žarka Mirkovića, Nine Perović, Marka Kovača, Draška Adžića. Angažovana je na više operskih i vokalno-instrumentalnih projekata u Beču, Bernu i Oslu.

Marijana Šovran, završila je osnovne i master studije u klasi prof. Radmile Smiljanić na Fakultetu muzičke umetnosti u Beogradu, gdje trenutno pohađa specijalističke studije, u klasi prof. Nikole Kitanovskog. Takođe, završila je Operski studio „Borislav Popović“ u Narodnom pozorištu u Beogradu, kao i ljetnju školu ICAV Opere „Metropoliten“ u Montrealu. Usavršavala se i sarađivala s umjetnicima kao što su: Olga Makarina, Džoun Dorneman, Minjon Dan, Lusi Arner, Rozmari Lendri, Darina Takova, Daniela de Marko, Marijana Mijanović, Radmila Bakočević, Predrag Gosta, Ana Zorana Brajović, Miroslav Homen. Nastupa u operama „Rigoleto“ i „Bal pod maskama“, Đ. Verdija, „Boemi“, „Sestra Anđelika“,  „Plašt“ i „Toska“, Đ. Pučinija, „Čarobna frula“, „Titovo milosrđe“ i „Don Đovani“, V. A. Mocarta, „Apotekar“, J. Hajdna, „Krunisanje Popeje“, K. Monteverdija. Ostvarila je zapažene nastupe u Kanadi, Austriji, Rusiji, Grčkoj, Mađarskoj, Češkoj, Švajcarskoj i Australiji, na festivalima Operosa (2017, 2018) i KotorArt u Crnoj Gori, ali i glavne uloge u mjuziklima „Beli ždralovi“ i „Njegoš nebom osijan“, rediteljke Ivane Žigon. Premijerno je izvela kompozicije „Strašan lav“ i „Miš je seo u džip“, kompozitora Predraga Radisavljevića.

Milica Milanović, nakon osnovnog i srednjeg muzičkog obrazovanja u ŠOSMO Vida Matjan u Kotoru, u klasi prof. Mirele Šćasni, studirala je solo pjevanje na Muzičkoj akademiji u Istočnom Sarajevu, u klasi prof. Georgija Minova i prof. Milice Stojadinović. Magistrirala je 2013. godine, u klasi prof. Aleksandre Ristić na istom fakultetu. Tokom muzičkog obrazovanja osvojila je brojne nagrade na teritoriji bivše Jugoslavije i van nje, a kao članica Kamernog hora Muzičke akademije nastupala je širom Evrope, gdje je ansambl osvajao značajne nagrade. Kao studentkinja, nastupala je na svim koncertima Akademije i održavala solističke koncerte. Takođe, nastupala je s orkestrom Muzičke akademije na Cetinju, pod dirigentskom palicom Radovana Papovića, zatim na brojnim festivalima, kao i s orkestrom Crnogorskog narodnog pozorišta, pod dirigentskom palicom Miroslava Homena. Godine 2012. tumačila je ulogu Anđelike u Pučinijevoj operi, na kotorskoj premijeri, kao i u Podgorici, Ljubljani i Beču. Zahvaljujući toj ulozi dobila je njemačku stipendiju za internacionalni operski kurs „OperOderSpree 2012“ u Bezkovu (Njemačka). Kao profesor solo pjevanja, uspješno radi u ŠOSMO “Vida Matjan”, a njeni đaci dobitnici su brojnih nagrada na međunarodnim takmičenjima.

Nataša Đačić