Kulturno dobro koje traje dvanaest vijekova

Svoje muzičke interpretacije savladane na majstorskom kursu poznatog violiniste Stefana Milenkovića, polaznici KotorArt akademije predstavili su publici u Crkvi Sv. Duha, u utorak 27. jula. Priliku da uče od umjetnika svjetske karijere imali su mladi violinisti Kristina Uriegas, Milena Jaramaz, Vjera Radulović, Marija Tunić i Dušan Obrenović.

Nakon pozdravne riječi Ratimira Martinovića, direktora Fondacije Don Branko Sbutega i generalnog i umjetničkog direktora KotorArta, obratili su se Andro Radulović, direktor Pomorskog muzeja Crne Gore u Kotoru, potom Slavko Dabinović, bibliotekar Pomorskog muzeja, i na kraju večeri autor monografije, dr Antun Sbutega. Dok je Radulović istakao značaj formiranja i djelatnosti Pomorskog muzeja, kao i bogatstvo fonda koji svjedoči o djelatnosti Bokeljske mornarice, Dabinović je predstavio koncepciju monografije i detaljno prikazao svako poglavlje. Koristeći se naučno-istraživačkom metodologijom, Sbutega u mnogorafiji donosi i opširnu bibliografiju u vezi s ovom temom, revidirani spisak admirala i viceadmirala, te fotografije koje ilustruju bogatu prošlost i kulturno nasljeđe Bokeljske mornarice.

Prema tradicionalnom vjerovanju, zasnovanom prije na legendi nego na istorijskim podacima, Bokeljska mornarica, tada Bratovština kotorskih pomoraca – svojevrsna orgnizacija građana istog zanimanja i zajedničkih socijalnih i kulturnih interesa, osnovana je 13. januara 809. godine, kada je mletački brod donio iz Carigrada u Boku relikvije svetog Tripuna. Dr Antun Sbutega hronološki prati Bokeljsku mornaricu upravo od tog perioda, preispitujući osnove za prihvatanje pomenutog podatka kao istorijskog. Cjelokupni istorijat, od kasnog srednjeg vijeka do danas, autor je podijelio na više perioda, kontekstualizujući svaki od njih razmatranjem istorijskih, političkih, ekonomskih, kulturnih, religijskih prilika u Kotoru i Boki. Nakon kasnog srednjeg vijeka, autor odvojeno razmatra razvoj Bokeljske mornarice u 16, 17. i 18. vijeku, te stavlja akcenat na vrijeme Napoleonovih ratova. Krećući se ka sadašnjem trenutku, a nakon Prvog svjetkog rata, ističe subperiode savremenog doba: od međuratnog perioda, preko Drugog svjetskog rata i poslijeratnog doba, pa sve do poglavlja koje obuhvata vrijeme od raspada SFR Jugoslavije i u kojem su istaknute aktivnosti Bokeljske mornarice u nezavisnoj Crnog Gori, od 2006. godine do danas. Oslanjajući se na 777 sakupljenih dokumenta, prezentovanih u zborniku Bokeljska mornarica u arhivskim dokumentima, Sbutega veoma promišljeno u svojoj monografiji balansira između faktografije i njene (re)interpretacije, čime stvara štivo vješte naracije korisno sadašnjim i potonjim istraživačima s jedne strane, i zanimljivo široj čitalačkoj publici, s druge.

Značaj monografije Bokeljska mornarica, nematerijalna kulturna baština čovječanstva je višestruk. Prije svega, ona svjedoči o istorijatu jedne institucije, potom neposredno o kulturološkim, političkim i ekonomskim prilikama Kotora i Boke kroz istoriju. U krajnjem ishodu, ova monografija je materijalizovan, naučno utemeljen  „odgovor“ na činjenicu da je Bokeljska mornarica 2021. godine upisana na Uneskovoj Reprezantativnoj listi nematerijalne kutlurne baštine.

Boris Marković