Muzika nade ili nada u muzici
Nakon visokih umjetničkih dometa u prvom dijelu Festivala, sa izuzetnim mladim muzičarima okupljenim u orkestru Kamerata Balkanika, stjenovitim glasovima Akademskog hora Ivan Goran Kovačić i besprijekornom prezentacijom autentične barokne muzike iz ugla ansambla Akademija Bizantina, na KotorArtu je održan koncert pod nazivom Muzika nade. U Borogodičinom hramu u Prčanju, u četvrtak 29. jula, Omladinski orkestar Zapadnog Balkana, okupljen oko ideje međusobnog razumijevanja i vođen dirigentom Desarom Sulejmanijem, izveo je djela Griga, Dvoržaka, Druge, Tansmana i Šostakoviča.
Omladinski orkestar Zapadnog Balkana je proizašao iz Evropske ljetnje muzičke akademije u Prištini, uoči pandemije, zbog čega rezultate svog rada predstavlja tek ove godine. Orkestar okuplja mlade muzičare iz šest zapadnobalkanskih zemalja – Albanije, Bosne i Hercegovine, Kosova, Crne Gore, Sjeverne Makedonije i Srbije, mada je sam nastup na KotorArtu pokazao da je „strukturni“ koncept narušen proširenjem muzičarima iz zemalja izvan regiona Zapadnog Balkana.
Kada je riječ o muzičkom repertoaru, umjetnici su predstavili kapitalna djela za gudački orkestar – Svitu u starom stilu (Iz Holbergovih vremena) Edvarda Griga i Kamernu simfoniju op. 110a Dmitrija Šostakoviča, potom djelo manje poznato javnosti – Sedam varijacija na Freskobaldijevu temu Aleksandrea Tansmana, kao i jedno djelo albanskog kompozitora Gertija Druge – Perje tuge. Premda je interpretacija na samom početku djelovala čvrsto i samouvjereno (Grig), nastup je obilježila i povremena intonativna nepreciznost (Šostakovič), kao i nedovoljno profilisan balans među dionicama (Tansman). Očigledno su prethodni nastupi ovog ansambla unijeli dozu samopouzdanja među članove Orkestra, međutim, upravo je to iskustvo trebalo pružiti prostora za unaprijeđenje samih interpretacija. Nakon Grigove Svite, na koncertu je izvedena još jedna tačka, izvan planiranog programa – stav iz Američkog kvarteta Antonjina Dvoržaka. Iako je Sulejmani ovaj potez objasnio potrebom da se predstavi rad majstorskih škola na Evropskoj ljetnjoj muzičkoj akademiji u Prištini, te da kvartet čini četiri muzičara iz Crne Gore, Njemačke, Kosova i Srbije, fragmentarno prikazivanje kompozicije i apstrahovanje Orkestra narušilo je koncepciju muzičkog događaja u cjelini.
Djelatnost i dometi Omladinskog orkestra Zapadnog Balkana moraju se posmatrati ne samo iz muzičkog, već i iz aspekta društvene angažovanosti. Jer, cilj Orkestra jeste da muzičari, kroz rad u zajedničkom orkuženju, prevazilaze pitanja etničkih podjela, proizašlih nakon raspada bivše Jugoslavije, te da na taj način postanu ambasadori saradnje visoke klase u regionu obilježenim nesuglasicama i razdorom. S obzirom na to, nameće se dodatno pitanje, na tragu teorije narativa kolonijalizacije naroda Balkana, koju Vesna Goldsforti temelji na britanskoj književnosti 19. vijeka – to je pitanje mijenjanja (iskrivljene) zapadnoevropske percepcije Balkana kao „Divljeg istoka Evrope“. Drugim riječima, zanimljivo je preispitivati kapacitete ovakvih i sličnih projekata u oblasti kulture i promišljati na koji način (i da li) oni doprinose prevazilaženju predrasuda o Balkanu, te, konačno, utiču na preoblikovanje društveno-političkog konstrukta u regionu.
Boris Marković
