Svečanim koncertom otpočeli XXI Kotorart Don Brankovi dani muzike

Svečanim koncertom Simfonijskog orkestra Narodnog pozorišta opere i baleta Albanije, pod upravom maestra Mladena Tarbuka, otpočelo je dvadeset prvo izdanje KotorArt Don Brankovih dana muzike. Nakon dva prethodna izdanja u specifičnim okolnostima, kada je uprkos ograničavajućim tehničkim uslovima uslijed pandemije bio jedna od rijetkih oaza umjetnosti i izvođaštva u državi ali i izvan nje – Festival ove godine, u punom sjaju, prikazuje programsku koncepciju sa brižljivo odabranim vrhunskim interpretatorima u Kotoru i drugim drevnim bokeljskim prostorima.

Na Pjaci ispred Katedrale Sv. Tripuna, u protokolarnom dijelu su se prvo čule himne Crne Gore i Evropske unije u izvođenju Simfonijskog orkestra Narodnog pozorišta opere i baleta Albanije, pod upravom dirigenta Mladena Tarbuka. Nakon toga su uslijedili govori zvaničnika. Prvi je govorio gradonačelnik Kotora, gospodin Vladimir Jokić, napominjući da “Dolazeći ovamo, na ovaj događaj, pored vas su se nizale palate, Buća, Drago, Beskuća, Vrakjen. Opasani smo i čuvani bedemima od kojih su duži samo oni na Rodosu, koji su čuvali i koje je čuvao Kolos. Mora biti da su i naši bedemi čuvali nešto kolosalno, nešto što večeras slutimo. Zato noćas, kada se Evropa ponovo vratila nama, iskoristimo priliku da se svi mi zajedno vratimo u prošlost, ali ne da bi u njoj ostali, već da bi je razumijeli sadašnjojst i uradili sve da se budućnost ne dogodi mimo nas, već da budemo sudionici i gospodari naše zajedničke budućnosti”. Potom je uslijedio govor ambasadora Francuske, gospodina Kristijana Timonijea, koji je, između ostalog kazao i da “U ovim trenucima napetosti i razaranja, pronađimo u ovoj operi nešto što će pothraniti našu hrabrost i naš duh otpora, učvršćivanje vjere u vrline dijaloga i, kada za to dođe vrijeme, pomirenje”. Ambasadorka Republike Češke, gospođa Janina Hrebiškova je u svom govoru naglasila da “Zajedno dijelimo ovaj zajednički cilj: osigurati da Evropa, uključujući Crnu Goru i region, postane simbol nade, mogućnosti, pravde, prosperiteta i postignuća. Simbol bolje budućnosti za sve”. U povodu početka predsjedavanja Češke Republike Savjetom Evropske unije, prisutni su čuli i odlomke iz govora bivšeg predsjednika Češke Republike, jednog od najistaknutijih intelektualaca Evrope, Vaclava Havela u kom je zaključeno da “Uvjerenja sam da Evropska Unija ima šansu da inspiriše ostatak svijeta nečim mnogo smislenijim od svog modela međunarodne saradnje. Pri tome mislim na stalnu težnju da se riješe sva pitanja kojima je Evropa predodredila, ili uticala, na čitav karakter savremene civilizacije. Na umu imam, prije svega, pomjeranje od kulta profita po svaku cijenu, bez obzira na njegove dugoročne i nepovratne posljedice; pomjeranje od kulta kvantitavnog rasta i „rasta njegovog rasta“ i besmislene pljačke planete, ne razmišljajući o životnoj sredini ili interesima budućih generacija”. Ambasadorka Evropske unije u Crnoj Gori, gospođa Kristina Oana Popa rekla je da nas “Muzika spaja i kada smo srećni, baš kao večeras. Večeras, simbolično na dan primopredaje predsjedavanja EU od strane Francuske Češkoj, muzika će ujediniti Crnu Goru i Evropu kroz dvije zaboravljene opere: Les Montenegrins i Černohorci”. Posljednja u nizu govornika, bila je ministarka kulture i medija u Vladi Crne Gore, gospođa Maša Vlaović, koja je rekla da “Koncept ovogodišnjeg programa 'Crna Gora i Evropa: muzika zajedništva' nije samo u funkciji podsjećanja na kulturne veze naših prostora sa Evropom, već pokazuje i kulturološku orijentaciju savremene Crne Gore. Posebno nas raduje što ćemo u okviru ovog programa moći da čujemo gotovo nepoznata muzička djela koja su pisali strani kompozitori nadahnuti Crnom Gorom, pogotovo što će, nakon više od jednog vijeka, ona biti premijerno izvedena u Kotoru”.

Festival je tradicionalno otvoren zvonima Katedrale Sv. Tripuna, nakon čega je uslijedila premijera dokumentarnog filma u produkciji Radio-televizije Crne Gore, urednice Branke Banovića i reditelja Senada Šahmanovića.

Nakon toga, Simfonijski orkestar Narodnog pozorišta opere i baleta Albanije, pod upravom dirigenta Mladena Tarbuka izveo je djela evropskih kompozitora, koji su ostavili značajan trag u istoriji muzike. Neki od njih, svoju umjetničku ispiraciju potražili su i u južnijim krajevima, odnosno u mediteranskom, bokotorskom, crnogorskom prostoru. S tim u vezi, KotorArt je upoznao publiku sa davno napisanim operama, francusko-belgijskog kompozitora Armana Limnandera de Nivengovea i češkog kompozitora Karela Bendla. Obojica autora su u slično vrijeme stvarali, a u razmaku od tri decenije napisali operu sa istim nazivom – Crnogorci, promišljajući na umjetnički i poetični način, u duhu romantizma, događaje i ličnosti iz crnogorske istorije.

Limnander de Nivengove je operu Crnogorci zasnovao na libretu koji je priredio d’ Nerval, inspirisan pričama o crnogorskom junaštvu i scenama iz svakodnevnog života. Opera je premijerno izvedena 1849. godine u Parizu. Trideset godina potom, u Pragu je izvedena istoimena opera Karela Bendla koji je bio inspirisan libretom Jozefa Veselija, za koga se vjeruje da je rođen u Herceg Novom. Kotorska publika je imala priliku da se premijerno upozna sa muzikom ovih autora, slušajući uvertiru, ariju Ređine i duet Beatrise i Seržisa iz opere Crnogorci Armana Limnandera de Nivengovea, kao i uvertiru, ariju Zajme i deut Zajme i Miloša iz opere Crnogorci Karela Brendla. Solističke uloge su tumačili crnogorska umjetnica, sopran Olivera Tičević i tenor Ermin Ašćerić iz Bosne i Hercegovine. Pored numera iz ovih opera, muzički program svečanog otvaranja KotorArt Don Brankovih dana muzike upotpunile su i numere iz opere Karmen Žorža Bizea i opere Rusalka Antonjina Dvoržaka, kao i simonijska poema Vltava Bedžiha Smetane.

Izvođenjem dijelova iz opera Limnandera de Nivengovea i Bendla, na KotorArtu je osvijetljen još jedan detalj o bogatstvu crnogorske kulturne baštine i Crnoj Gori kao inspiraciji utkanoj u onim dobrima – umjetničkim djelima – čija vrijednost nadilazi efemernost i ostavlja vječni trag u istoriji civilizacije.

Svečano otvaranje KotorArta, uz pokrovitelje festivala Ministarstvo kulture i medija i Opštinu Kotor, podržali su i Delegacije Evropske unije u Crnoj Gori, Ambasade Francuske, Ambasada Republike Češke, Ministarstvo kulture, Francuski institut u Crnoj Gori, Albanije i kompanija Valgo, dok cijeli festival podržava preko stotinu domaćih i međunarodnih prijatelja, partnera i sponzora.