VIRTUOZNOST KOJA SE NE DA ZABORAVITI

KotorArt: Juđa Vang i Martin Grubinger s ansamblom The Percussion Planet fascinirali publiku u Crkvi Svetoga Duha

Sasvim je uobučajena praksa na najuticajnijim festivalima klasične muzike da određeni umjetnici sviraju i po nekoliko puta zaredom. Riječ je o izvođačima koji pripadaju samom vrhu današnje muzičke scene, a repetitivnost njihove pojave, štaviše, podiže renome same manifestacije. Ovakva koncepcija, djelimično projektovana na ovogodišnji program KotorArta, u prvi plan je stavila jednu od danas najtraženijih pijanistkinja, Juđu Vang koja je dvije večeri zaredom svirala na Don Brankovim danima muzike. Nakon koncerta s violinistom Leonidasom Kavakosom, s kojim je imala i nekoliko nastupa na nedavno završenom Festivalu u Verbijeu, svirala je u srijedu s perkusionistom Martinom Grubingerom i članovima njegovog ansambla, The Percussion Planet.

SVJETSKA KARIJERA

Juđa Vang i Martin Grubinger pripadaju istoj generaciji izvođača, koji su već u svojim tridesetim godinama izgradili karijeru svjetskih razmjera. Pored toga što je prepoznatljiva po jedinstvenoj mješavini tehničke bravuroznosti, muzičkog promišljanja i emocionalne dubine, Juđa je prepoznatljiva i po stilu oblačenja, kojim ruši kodekse, naglašavajući pritom lični seksepil. Grubinger, profesor Univerziteta umjetnosti u Cirihu, umjetnik je za kojeg pišu savremeni kompozitori kao što su Avner Dorman, Fridrih Cerh, Tan Dun, Peter Etveš.

Umjetnici su izveli prvo kompoziciju Bele Bartoka, čuvenu Sonatu za dva klavira i udaraljke, ali u obradi koju je napravio Martin Grubinger sa svojim ocem. Tačnije, riječ je o redukovanju klavirskog zvuka s dvije dionice na jednu: najčešće je zadržana dionica prvog klavira, dok je marimba (marimbe) preuzimala, najčešće, dionicu drugog klavira. Iako je neosporno da je materijal originalne kompozicije u potpunosti zadržan, ovo „prevođenje“ klavirskog zvuka u zvuk marimbe narušava ideju kompozitora o poigravanju identitetom klavira koji se više-manje „transformiše“ u udarački instrument. Potom, umjetnici su izveli kompoziciju savremenog novozelandskog autora Džona Psatasa, Jedna studija, jedan rezime, u kojoj je, specijalno za Juđu, Slavak Stakov dopisao klavirsku dionicu.
Juđa Vang je nastupila i solistički, izvodeći tri etide iz zbirki Etida za klavir Đerđa Ligetija, dok je Martin Grubinger solističkim izvođenjem svoje kompozicije Planeta rudimenta pokazao neuhvatljivu brzinu, besprekornu ritmičku preciznost i visok nivo muzikalnosti. S članovima svog ansambla – Slavikom Stakovim, Aleksom Georgijevim i Leonardom Šmidingerom, Grubinger je predstavio kompoziciju Pazi, mala Rut Kurta Engela. Euforiju kod publike Juđa je izazvala dvema obradama popularnih kompozicija – Bizeovom Karmen Vladimira Horovica i Mocartovim Turskim maršem Arkadija Volodosa.

NEPOSREDNOST I SNAGA

U Crkvi Sv. Duha, kao i na Pjaci od kina, gdje se odvijao prenos koncerta, publika je budno pratila događaj koji je u izvođačko-perceptivnom smislu bio na granici između umjetničkog i spektakularnog. Sve što se dešavalo bilo je na nivou fascinacije: od toga da je pijanistkinja, nakon izvedenog obimnog programa prethodne večeri, bila spremna da se uhvati u koštac s drugim kompozicijama koje prije svega zahtjevaju veliku fizičku snagu, da je svoju neposrednost izrazila nakon oficijenog programa sjedeći u publici i čekajući nanovo svoj red za sviranje (ili bis), do toga da su perkusionisti konstantno izazivali kod publike znatiželju koja je završavala izvirivanjima sa stolica, u želji da se što bolje vidi na kojim udaračkim instrumentima umjetnici sviraju u datom trenutku. Baš ta fascinacija publike postala je viralna, te su mnogi pokušavali da telefonima zabilježe trenutak nesvakidašnje vrituoznosti.

Boris Marković